Intern of extern

Hoe laat je los maar blijf je toch de regie voeren

Dimensie zeven
De zevende en laatste dimensie, die door Trompenaars cs onderscheiden wordt is de dimensie intern versus extern. Het gaat hier om de vraag welke kracht centraal staat, die van het individu in zijn omgeving of die van de omgeving over het individu. Hoe maakbaar is de samenleving? Gaat het om je wilskracht of gaat het om je vermogen tot aanpassen en gebruik te maken van de omstandigheden. Denk je van binnen naar buiten of denk je van buiten naar binnen.

De proefkolonie
Op dit moment lees ik het boek “De proefkolonie”van Wil Schackmann. Het boek vertelt het verhaal van de stichting van de Maatschappij van Weldadigheid in 1818. Het is het verhaal van generaal majoor Johannes van de Bosch, die met veel energie en dynamiek een deel van Drenthe omtovert in vruchtbaar landbouwareaal. Hij lost daarmee gelijk even het probleem van de landloperij in de grote steden in het westen van Nederland op en zorgt ervoor dat bedelaars worden opgevoed tot nette burgers. Binnen de kortste keren heeft hij een netwerk van commissies en comités opgezet van gegoede burgers, die zich achter zijn idealen scharen en hij spant en passant ook Koning Willem Frederik voor zijn karretje. Frederiksoord en Vledder worden als landbouwkolonies opgezet. In 1820 draait de boel. Hoezo omstandigheden, hoezo Gods water over Gods akker laten vloeien.

Wit of blauw
Een heel ander verhaal is het verhaal van de controller van een groot internationaal bedrijf die financieel directeur voor heel Azië zou worden. Hij zou met zijn gezin in Jakarta gaan wonen en samen zochten we een aardig huis voor zijn gezin. We vonden een mooi huis, bekeken het met de opzichter van de eigenaar en maakten afspraken over de oplevering. Het zou in twee maanden opgeknapt worden en het zou van binnen geheel wit geverfd worden. Toen we samen naar het huis toegingen om de sleuteloverdracht te doen viel de mond van de financiële directeur open van verbazing. “Het zou toch wit geschilderd worden” zei hij op boze toon, “en dit is blauw”. En inderdaad, ik zag het ook: het was blauw geverfd, weliswaar heel lichtblauw maar toch duidelijk blauw. De opzichter ontkende echter met grote stelligheid, het huis was wit geverfd volgens hem. Toen de financiële directeur wat heftiger aanhield zei de opzichter: “maar lichtblauw is toch ook mooi en het is bijna wit”. De aap die uit de mouw kwam was dat er nog zoveel lichtblauwe verf gestaan had en dat het toch zonde geweest zou zijn om die niet te gebruiken. Uiteindelijk werd het huis toch nog wit geverfd en was de relatie tussen de directeur en de opzichter voorgoed verpest.

Individu of omgeving
Bij de interne oriëntatie ligt de nadruk op het individu en het in control zijn. Het is een oriëntatie waarbij loslaten als probleem ervaren wordt. Het is belangrijk om te plannen en vooruit te kijken. Protocollen en handelingsvoorschriften passen goed bij deze oriëntatie. Het is in dat verband om te zien dat Johannes van den Bosch alles liet vastleggen, je wist waar je aan toe was en waar je recht op had.
Bij de externe oriëntatie gaat het veel meer om anticiperen. Het is het oude Italiaanse catenaccio-voetbal. De boel achter dichthouden en afwachten wat de andere partij doet. Heel anders dan de Nederlandse voetbal-aanpak waarbij altijd “het spel maken” centraal staat. Bij deze oriëntatie is uit handen geven veel makkelijker, het gaat om aanpassen, in scenario’s denken, van de nood een deugd maken. Doe je bij de interne oriëntatie aan preventief onderhoud, bij de externe oriëntatie kom je pas in actie als er een probleem is.

Voordelen en nadelen
De voordelen van de interne oriëntatie zijn de doelgerichtheid, de drive en de ambitie. De nadelen zijn een zekere mate van agressiviteit en weinig oog voor wat anderen bedacht hebben. De voordelen van de externe oriëntatie zijn “go with the flow” en harmonie. De nadelen zijn makkelijk afwijken, het ontbreken van een rechte rug en het lot als excuus gebruiken. “Ik ben niet verantwoordelijk”.

Coachend leiderschap
Trompenaars cs laten zien hoe belangrijk het is om ook deze twee oriëntaties niet tegen elkaar uit te spelen. Het is de moeite waard om te onderzoeken hoe je ze kunt combineren. Ook hierin kan coachend leiderschap uitkomst bieden. Door aan de ene kant scherp en hard te zijn op te realiseren visie, te bereiken doelen en de daaruit voortvloeiende kaders maar aan de andere kant de maximale ruimte te bieden voor een eigen uitvoering daarbinnen kunnen beide oriëntaties complementair zijn aan elkaar. Ook hierbij is vragenstellen essentieel om zo bewustzijn te doen ontstaan en afspreken en aanspreken noodzakelijk om samen steeds opnieuw de kaders vast te stellen en te managen.
Hiermee ben ik kort ingegaan op de zeven dimensies die Trompenaars cs essentieel achten als het gaat om het werken met verschillende culturen. Je kunt er meer over lezen in “Riding the waves of Culture” of in het laatste boek van Trompenaars “Riding the whirlwind”. Willem Verhoeven beschrijft in zijn boeken, “De bescheiden leider”, “Dingen van mensen gedaan krijgen”, en “Tachtig tips voor coachend leidinggeven” mooi de leiderschapsstijl, die daarbij gebruikt kan worden.