De ontwikkeling naar coachend leiderschap

Een andere stijl van leiderschap
Eind 2019 verscheen er in de Harvard Business Review een uitgebreid artikel van Herminia Ibarra en Anne Scoular. In het artikel wordt uiteengezet waarom een manager gebruik moet maken van coachvaardigheden. In deze tijd waarin er sprake is van snelle disruptieve veranderingen worden bedrijven zich ervan bewust dat je van managers niet langer alle antwoorden kunt verwachten en dat een stijl waarin opdracht en controle centraal staat niet langer effectief is zo  schrijven beide leiderschap experts in dat artikel. Wat vroeger werkte is geen garantie dat het nu werkt  en het is voor managers onmogelijk alle antwoorden te hebben.

Bijzonder
Het is bijzonder om me dan te realiseren dat Willem Verhoeven, vriend en collega dat dertig jaar geleden schreef in zijn eerste boek: ’Managen zonder hiërarchie’ en dat we daar voor het schrijven van dat boek, veel samen over spraken. De eerste druk van dat boek verscheen in 1991, de tweede in 1992 en de derde en laatste in 1999. Dat betekende niet dat er toen veel veranderd was in organisaties. Wel dat er beweging was.

Radicaal anders
Dat wordt bevestigt in het artikel:  ‘The leader as a coach’. Ibarra en Scoular zien dat bedrijven zich nu weg bewegen van de traditionele  stijl van leidinggeven om een antwoord te kunnen geven op de uitdagingen van deze tijd. Deze bedrijven kiezen voor een volkomen andere aanpak. Een aanpak waarbij managers  medewerkers ondersteunen en begeleiden in het omgaan met een veranderende omgeving op een zodanige manier dat nieuwe energie, vernieuwing en betrokkenheid zich kunnen ontwikkelen.

De manager als coach
Dit betekent dat er van de manager een volstrekt andere rol verwacht wordt, de manager  moet zich als coach opstellen. Verhoeven schreef dat ook in zijn tweede boek: ‘De manager als coach’ in 1993. Ibarra en Scoular schrijven dat  ze die noodzaak tot verandering zien  in de bedrijven waar ze komen . De behoefte aan coachend leiderschap neemt sterk toe. Het gaat erom, op alle niveaus, managers de vaardigheden daartoe te laten ontwikkelen. Dat is een dramatische  en fundamentele verandering in het leidinggeven  schrijven ze. En het is echt iets anders  dan wat consultants in bedrijven doen, die leidinggevenden adviseren over hoe ze hun persoonlijke en professionele vaardigheden moeten ontwikkelen.

En andere denkwijze
Het gaat om een andere denkwijze om anders kijken naar hiërarchie en het vinden van een aanpak waarmee een lerende organisatie wordt ontwikkeld.
Dat is iets waar alle managers en hun medewerkers in moeten worden meegenomen om zo te werken aan een nieuwe cultuur waarin de missie van de organisatie wordt gerealiseerd.
Een effectieve manager stelt vragen in plaats van dat hij of zij  antwoorden geeft. Een effectieve manager ondersteunt medewerkers in plaats van ze te oordelen en faciliteert ontwikkeling in plaats van te vertellen wat er moet gebeuren.
En, het is belangrijk je er bewust van te zijn dat coachen geen welwillende manier van kennisdelen is en ook niet mensen met fluwelen handschoenen aanpakken zoals Verhoeven  zegt. Het is essentieel om vragen te stellen omdat je met vragen  bij de ander inzicht wakker maakt en de ontwikkeling ervan stimuleert.

John Withmore
Ibarra en Scoular verwijzen daarbij naar John Withmore, de man die rond 1991 op bezoek kwam bij Verhoeven in Aarle Rixtel om met Verhoeven van gedachten te wisselen  over de ontwikkeling van leiderschap na het schrijven van zijn eerste boek. Dat resulteerde in de opzet van opleidingen voor managers om een coachende stijl  onder de knie te krijgen. Opleidingen waarmee we inmiddels veel ervaring hebben opgedaan en die we verder ontwikkeld hebben. vanaf dat moment werken we ook met het TROA model  een Nederlandse versie van het GROW model van Withmore.

Goed in de vingers
Ibarra en Scoulas beschrijven in hun artikel een model waarbij coaching niet in elke situatie bruikbaar is. Wel benadrukken ze dat de non-directieve  coachende aanpak de belangrijkste aanpak is voor managers . Die aanpak moeten ze goed in de vingers hebben voordat ze af en toe een uitstapje kunnen maken naar een andere meer directieve aanpak.
Verder zeggen de schrijvers dat het ontwikkelen van coachend leidinggevenden niet voldoende is. Er moet een coachende cultuur in de organisatie ontwikkeld worden. Coaching moet een onderdeel zijn van de organisatiecultuur.

Voorbeelden
Als voorbeeld van een organisatie waar dat het geval is laten ze zien hoe de Internationale Law firm Allen & Overy dat bewerkstelligde. De top van de organisatie benadrukte het belang van goede gesprekken met medewerkers en er werd gewerkt aan het verwerven van  de vaardigheden die daarvoor nodig zijn. Er wordt ook een ander voorbeeld genoemd en dat is Microsoft waar Satya Nadella een grote verandering bewerkstelligde Herminia Ibarra  schreef daar een uitgebreide casestudie over. Daarin kun je lezen wat de aanpak van Nadella was. Collega’s op alle niveaus prijzen zijn vermogen om te luisteren.

Mensen aan de top
het gedrag van mensen aan de top is essentieel. Ibarra en Scoulas refereren aan onderzoek waaruit blijkt dat medewerkers, zeker als ze wat onzeker zijn, graag het gedrag van hun leidinggevende kopiëren. Als ze zien dat leidinggevenden leren en ontwikkelen belangrijk vinden  nemen ze dat makkelijk over.
Ibarra zag hoe de revival van Microsoft vanuit het management werd ontwikkeld.
Wij hebben soortgelijke ervaringen in organisaties waar wij voor mochten werken. Eén van die organisaties behoort inmiddels al jaren tot één van de best presterende organisaties  in haar branche.
Het is bijzonder om te constateren dat wij al dertig jaar geleden  begonnen zijn met het uitdragen van en het trainen in coachend leiderschap en dat  dat zich  nu op bredere schaal begint te ontwikkelen.

Dit onderwerp komt ook aan de orde in onze trainingen Coachend Leiderschap en Excellent Leiderschap. Van beide trainingen begint binnenkort weer een nieuwe editie. Misschien ken je iemand voor wie deze trainingen interessant kunnen zijn. Voor meer informatie en aanvangsdata kun je terecht op onze website https://www.excellentleiderschap.nl/opleiding-en-training/